slå op på side 7

* * *

I. (en -er) bolt;

[ skyde slåen for døren] bolt the door;

[ skyde slåen fra døren] unbolt the door;

(se også lås).

II. vb (slog, slået)

( med objekt) ( banke, ramme etc) beat ( fx he beats his wife),

( om enkelt slag) hit ( fx never hit a child in anger; has somebody hit you? hit below the belt),

( hårdt) knock ( fx knock him on the head; knock him unconscious),

F strike ( fx he struck (, hit) me in the face with his fist);

( med flad hånd) slap ( fx slap him in the face (, on the cheek, on the back)),

T thwack;

( støde ( en legemsdel) så det gør ondt) hurt ( fx one's finger, one's back),

( hårdt) bump, knock ( fx one's head);

[ slå ham bevidstløs]

( også) stun him;

[ det slog mig at]

(fig) it struck me that;

( besejre) beat,

(mere F) defeat,

T lick;

( i skak) capture ( fx a pawn);

( overgå) beat ( fx that beats everything);

(eng, græs) mow ( fx the lawn), cut ( fx grass);

( tegne) draw ( fx a circle);

( præge) strike ( fx a medal);

( spille på et instrument) strike ( fx the lyre), play ( fx the harp);

( i terningspil) throw ( fx he threw 5);

( uden objekt) ( om ur) strike;

( om fugl) warble, sing;

( om hjertet) beat,

( hurtigt, F) throb;

( om sejl) flap;

( om alkohol) be heady,

T kick, have a kick in it;

( om gevær) kick;

(se også slående, slås, slagen);

(forb med sb, se sb, fx flue, fold, gnist, I. hul, klik, I. klokke, knude,

kolbøtte, kreds, lejr, mønt, rekord, I. rod, skærver, slag, streg,

takt);

[ forb med sig:]

[ slå sig] hurt oneself ( fx did you hurt yourself?), be hurt ( fx are you hurt?);

( om træ) warp,

(om skinne etc) buckle;

[ slå sig for brystet] beat one's breast;

[ slå sig igennem] fight one's way through,

( klare sig) manage, rub along,

( økonomisk) make both ends meet, scrape by;

[ slå sig ihjel] be killed,

F lose one's life;

[ slå sig løs] break away,

( more sig) let oneself go, have one's fling,

T let one's hair down;

[ slå sig ned]

( bosætte sig) settle;

[ slå sig ned i]

( også) make one's home in;

[ slå sig op]

(fig) prosper (på by), rise in the world;

[ slå sig på]

( om sygdom) attack, affect ( fx the lungs);

[ slå sig på noget]

(fig) go in for something, take up something ( fx a sport);

[ slå sig på én]

( tilslutte sig én) attach oneself to somebody;

[ slå sig på flasken] take to (el. go on) the bottle, take to drink;

[ slå sig på låret] slap one's thigh;

[ slå sig sammen] join forces ( med with, imod against),

(dvs skyde penge sammen) club together;

[ slå sig sammen om at] join together to; club together to ( fx buy him a present);

[ slå sig til], se ridder, I. ro;

[ forb med præp & adv:]

[ slå `af]

( fjerne ved slag) knock off, strike off,

( i pris) knock off, take off;

( om dirigent) break off;

[ han var ikke til at slå et ord af] I (, they etc) couldn't get a single word out of him;

(se også handel, hånd, sludder);

[ slå af på]

(fig) reduce ( fx the price, one's demands);

[ slå an]

( tangent, tone) strike;

( begynde at spille) strike up;

( blive populær, gøre lykke) catch on, take on, make a hit; become popular ( hos with);

( om vare) find favour ( hos with), take on;

( om vaccination) take;

[ slå bagud] kick up;

[ slå bak]

(mar) reverse the engines,

(fig) reverse one's policy;

[ slå efter én] strike at somebody, aim a blow at somebody;

[ slå noget ` efter]

(i en bog etc) look up something;

[ slå ` efter i en ordbog] consult a dictionary;

[ slå med sten efter] throw stones at;

[ slå fast] fix, nail down,

(fig) establish, prove ( fx his innocence), demonstrate;

[ jeg vil gerne slå fast at] I want to make it absolutely clear that;

[ slå fejl] go wrong; fail ( fx the crops failed);

[ slå en for penge] touch (el. tap) somebody for money;

am hit somebody for money;

[ slå ` fra]

( slå løs) knock off,

( maskindel, fx bremse) release,

( slukke for) switch off;

( uden objekt: slukkes) cut out ( fx the heater cuts out when the temperature reaches 20ø C);

[ slå fra sig] defend oneself, fight back;

[ slå det hen] pass it off,

T shrug it off,

( bagatellisere det) make light of it,

T pooh-pooh it;

[ slå noget hen i spøg] laugh something off, pass something off with a laugh;

[ slå i bordet] thump the table,

(fig) put one's foot down;

[ slå bremserne `i] put (, voldsomt: jam el. slam) the brakes on,

(fig) put the brakes on;

[ slå døren `i] slam the door;

[ slå en klo i], se klo;

[ et brøl slog os i møde] we were met (el. greeted) by a roar;

[ lugten slog os i møde] we were met by the smell;

[ slå i stykker], se I. stykke;

[ slå et søm i] drive (el. knock el. hammer) in a nail;

[ slå et søm i væggen] drive (el. knock) a nail into the wall;

[ slå ` igen] hit back;

[ slå ` igennem]

( trænge igennem) strike through, come through,

(om ideer etc) become generally accepted, penetrate,

( om bog) make a hit,

( om kunstner) make a name for oneself, come to the front, become recognized;

( blive effektiv) work (its way) through ( fx the price rises will take two months to work (their way) through (to the shops));

[ slå ihjel] kill,

F put to death;

[ slå tiden ihjel] kill time;

[ slå imod] strike (against),

( om bølger, regn) beat against;

[ slå ind] knock in,

( med hammer) hammer in,

( knuse) break, smash (in) ( fx a window, a door),

( tøndestaver, skibsside) stave in;

( i gartneri) heel in;

( blive opsuget) soak in;

( om sygdom) strike inwards;

[ det slog ind med regn] rain set in;

[ slå ind på]

(fx en vej) strike into, turn into, take ( fx a path, a road);

( en bane, levevej) take up,

F enter upon;

[ slå itu] break, smash, dash to pieces;

[ slå en halvtredskroneseddel itu] break into a 50-kroner note;

[ han slog løs]

(dvs hamrede) he hammered away;

[ slå kvæget løs] let the cattle loose;

[ slå løs på en] pitch into somebody;

[ slå med døren] slam the door;

[ slå med nakken] toss one's head;

[ slå med sten] throw stones ( efter at);

[ fuglen slår med vingerne] the bird flaps its wings;

[ slå ` ned]

(dvs få til at falde ned) knock down ( fx the vase);

( sænke) let down ( fx the blind), lower ( fx one's visor), pull down;

( folde sammen) put down ( fx an umbrella, a hood ( kaleche));

( slå til jorden, slå i gulvet) knock down;

( dyr) slaughter, kill, destroy;

(afgrøde etc) put down, flatten;

( i gartneri) heel in;

( undertrykke) put down ( fx a rebellion, riots),

( stærkere) crush (down),

F suppress;

( bringe til tavshed) silence ( fx criticism, protests);

( falde) fall ( fx bullets fell among the crowd), drop;

( om lyn) strike;

[ slå feberen ned] get the temperature down;

[ slå kraven ned] turn down one's collar;

[ blæsten får røgen til at slå ned] the wind beats down the smoke;

[ slå termometret ned] shake down the thermometer;

[ slå øjnene ned] cast down one's eyes; drop one's eyes;

[ det slog ned i ham] it suddenly occurred to him (el. struck him);

(se også lyn);

[ slå ned på]

( om fugl: sætte sig) perch on ( fx a branch);

( om rovfugl) swoop down on ( fx its prey), pounce on;

(fig: vælge, især til noget ubehageligt) pick on ( fx the teacher picked on me), fasten on,

( begærligt) pounce on ( fx a mistake);

[ slå hårdt ned på] clamp (el. crack) down on ( fx tax evasion);

[ slå om]

( vikle om) wrap round ( fx wrap a shawl round somebody), pass round

( fx pass a rope round something);

( uden objekt) ( om vejret) change;

( om vinden) shift;

( skifte mening) change one's mind;

( skifte tone) change one's tune;

( skifte emne) change the subject (of conversation);

( skifte taktik) shift one's ground; reverse one's policy;

[ slå armene om en] throw one's arms round somebody;

[ slå om sig] hit out (in all directions),

(med stok etc) lay about (one);

[ slå om sig med citater, eder etc] lard one's conversation (, one's writings) with quotations, oaths, etc;

[ slå om sig med penge] throw (el. chuck el. splash) one's money about, spend lavishly;

[ det er slået om til tø] a thaw has set in;

[ hans kærlighed slog om til had] his love turned to hatred;

[ slå op]

( åbne) open ( fx a book);

( en plakat) put up, stick (up);

( i strikning) cast on;

(ord etc i bog) look up;

( smøge op) turn up ( fx one's collar);

( rejse, opstille) put up, pitch ( fx a tent);

( opreklamere) boost;

( om flammer) leap up;

(om lyd etc) surge up;

[ slå en kaleche (, en paraply) op] put up a hood (, an umbrella);

[ slå en latter op] burst into a laugh;

[ slå en stilling op] advertise a post;

[ slå æg op] break eggs (i into);

[ slå øjnene op] open one's eyes;

(se også I. brød);

[ slå noget stort op]

( i avis) splash something;

[ slå forretningen (etc) stort op] start in a grand style;

[ slå op i en ordbog] consult a dictionary;

[ slå det op i en ordbog] look it up in a dictionary;

[ slå op med hende] break off the engagement (with her);

[ slå op på side 7!] open your book(s) on page 7! turn to page 7!

[ slå over]

( om stemme) break;

[ blive slået over bord ( af bølgerne)] be washed overboard;

[ bølgerne slog over dækket] the waves washed over the deck;

(se også bro);

[ slå over i] change into ( fx English),

( bevægelse) break into ( fx a gallop);

[ slå over i en anden tone]

(fig) change one's tune;

[ slå på] beat (on), strike (on),

( let) tap (on) ( fx tap somebody on the shoulder);

(fig: antyde) hint at,

( nævne) mention,

( fremhæve) stress;

(se også flugt, I. tromme);

[ slå sig på] take to ( fx drink, gardening),

( om sygdom) affect;

[ slå sammen]

( folde sammen) fold up ( fx a screen);

( forene) combine, pool,

T knock into one;

(merk) merge, amalgamate ( fx two companies);

( sammenfatte) lump (together), bracket (together);

( lukke sig) close;

( ramme hinanden) knock together;

[ slå hælene sammen] click one's heels;

[ slå hænderne sammen] clap one's hands,

( i forfærdelse) throw up one's hands in horror;

[` slå til] strike;

[ slå ` til]

( slå løs) hammer away,

( slå hårdt til bolden) hit out,

(fig) strike ( fx the Government decided to strike);

( være nok) suffice,

(" strække") last;

( gå i opfyldelse) prove correct, come true ( fx his prediction came true), turn out to be true;

( sige ja) accept, accept the terms (, the offer);

[ det slår ikke til]

(dvs rækker ikke langt) it does not go far;

[ han syntes ikke han slog til] he felt inadequate,

( i sit arbejde) he did not feel equal to the job;

[ få indtægterne (, pengene) til at slå til] make (both) ends meet;

(se også jord, lyd, ridder, skagle, Søren);

[ slå tilbage] throw back, push back;

( angreb) beat off,

F repel, repulse;

( springe tilbage) rebound;

( genlyde) be thrown back,

F resound;

(om fjeder etc) recoil;

[ slå ud]

( med slag) knock out;

( knuse, fx rude) break, smash;

( folde ud) spread ( fx the bird spread its wings),

( om hår) let down;

( hælde ud) pour out,

( en spand) empty;

(i boksning og fig) knock out;

( rival, konkurrent) cut out;

( fortrænge, erstatte) supplant, supersede;

( om flammer og røg) burst out, pour out;

( om sygdom) break out;

( få udslæt) break (el. come) out in spots (, in a rash);

[ slå glasset ud af hånden på én] knock the glass out of somebody's hand;

[ han var helt slået ud]

(fig) he was quite finished;

[ slå ørerne ud]

(fig: lytte) prick up one's ears;

[ slå det ud af hovedet] put it out of one's head;

[ slå ud efter] hit out at;

[ slå ud i lys lue], se I. lue;

[ slå ud med armene] gesticulate,

( ubehersket) fling one's arms about;

[ slå øjet ud på én] knock out somebody's eye.

* * *

(en) joke,

F jest,

( spøgefuldhed) pleasantry;

( i handling) (practical) joke;

[ for spøg] for a joke, for (el. in) fun,

F in jest ( fx there is many a true word spoken in jest);

[ han forstår ikke spøg] he cannot take a joke,

(dvs er ikke til at spøge med) he is not to be taken lightly,

F he is not to be trifled with;

[ grov spøg], se grov;

[ gå ind (el. med) på spøgen] fall in with (el. go along with) the joke;

[ det her er ikke spøg] this is no laughing matter,

(dvs ikke længere) this is getting beyond a joke;

[ det er ingen spøg at være fange] it is no joke to be (el. being) a prisoner;

[ det var kun min spøg] I was only joking (, T: kidding);

(se også slå (hen), (til) side).

Sla·lom <-s, -s> [ʼsla:lɔm] m

slalom;

\Slalom fahren ( fam) to career [from side to side]

m; -s, -s; SPORT slalom; einen Slalom fahren do ( oder take part in) a slalom; Slalom fahren fig. MOT. weave, zigzag; beim Geschicklichkeitsfahren: slalom; einen Slalom durch die Abwehr machen Fußball: weave one’s way through the defen|ce (Am. -se)

* * *

slalom

* * *

m -s, -s

* * *

m slalom

\Slalom fahren (fam) to career [from side to side]

* * *

* * *

Slalom m; -s, -s; SPORT slalom;

einen Slalom fahren do ( oder take part in) a slalom;

Slalom fahren fig AUTO weave, zigzag; beim Geschicklichkeitsfahren: slalom;

einen Slalom durch die Abwehr machen Fußball: weave one’s way through the defence (US -se)

* * *

* * *

(stend; stóð, stóðum; staðinn), v.

1) to stand, opp. to sitja or liggja (hann stóð við vegginn);

koma standandi niðr, to come down on one’s feet;

skal mik niðr setja standanda, in a standing position;

standa fast, to stand fast;

standa höllum fœti, to stand slanting;

2) to stand, stick (G. skaut svá fast niðr skildinum, at hann stóð fastr í jörðunni);

sveininum stóð fiskbein í hálsi, the bone stuck in his throat;

3) to stand, remain;

borð stóðu, stood, were not removed;

4) to stand, be situated (bœr einn stóð skamt frá þeim);

5) to stand still, rest, pause (stóð þá kyrrt nökkura hríð);

verðr hér fyrst at standa sagan, the story must stop here for the present;

6) to last (hafði lengi staðit bardaginn);

7) to befit, become (konungr kvað þat eigi standa, at menn lægi svá);

ekki stendr þér slíkt, it does not befit thee;

8) to stand in a certain way, project, trend (fjögur horn ok stóðu fagrt, hit þriðja stóð í lopt upp);

stendr inn straumrinn, the tide (current) stands in;

blóðbogi stóð ór hvárutveggja eyranu, a stream of blood gushed out of both his ears;

kallar hann betr standa veðrit at fara landhallt, that the wind stands better for making land;

stóð vindr af landi, the wind blew from the land;

standa grunnt, to be shallow (vinátta okkur stendr grunnt);

9) to touch;

standa grunn, to stick on the ground (örkin stóð grunn);

10) to catch, overtake (hann drap menn Eiríks konungs, hvar sem hann stóð þá);

standa e-n at e-u, to catch one doing a thing (ef maðr verðr at því staðinn, at hann meiðir smala manna);

11) to stand, endure, bear (standa e-t or e-u);

12) to press, urge, trouble (elli stóð Hárek);

hvat stendr þik, what ails thee?

13) to weigh so much (gullhringr, er stóð mörk);

14) to stand by one, side with one, with dat.;

mikils er vert, hversu fast N. stendr þér um alla ráðagerð, how close N. stands by thee in all counsel;

15) with preps.:

standa af e-u, to proceed from, be caused by (opt stendr illt af kvenna hjali);

vil ok ek eigi, at af mér standi brigð okkarrar vináttu, nor do I wish to be the cause of a breach in our friendship;

standa af e-u við e-n, to give up, cede to one;

impers., segir hann honum, hvernig af stóð um ferð hans, how the matter stood as to his journey;

standa at e-m, to attack (var við sjálft, at þeir mundu standa at prestinum);

to stand by one, on one’s side (ek veit eigi víst, hvaðan G. inn ríki stendr at);

standa á e-u, to stand on, insist on (statt ei á því, er þér er bannat);

impers., stendr á illu einu með þeim, they are on very bad terms;

standa á e-m, to hang over one (sú skóggangssök, er á þér stendr); to refer to (þat heilræði stóð upp á þenna sama sendiboða);

standa eptir, to remain, be left;

standa fyrir e-u, to stand in the way of (þeir kváðu geip hennar ekki skyldu standa fyrir þingreið þeira);

standa e-m fyrir þrifum, to stand in the way of one’s thriving;

to stand before one, protect one (vér skulum Egil af lífi taka, en hlífa engum, er fyrir honum vill standa);

standa hjá e-m, to stand by one, assist one;

standa í e-u, to be engaged in, busied with (standa í bardögum, einvígum, málum, kvánbœnum);

impers., stendr í deilu með þeim, there is a quarrel between them;

standa með blóma, to be in a flourishing condition;

standa móti (á móti, í móti) e-u, to stand against;

standa saman, to stand together, be gathered, amassed (þar stóð auðr mikill saman);

standa til e-s, to tend towards;

standa til umbótar, to stand for mending, need it;

sem bœn yður stendr til, as your prayer tends to;

eptir þeim efnum, sem honum þœtti til standa, according to the merits of the case;

eptir því sem lög stóðu til, as the law was (taka þeir allir við bótum, sem lög stóðu til);

impers., stendr til e-s, it is to be expected, feared (til langra meina mun standa, ef);

standa e-m til e-s, to assist, help one (B. segir, hversu Ó. hafði honum til staðit);

standa undan, to be lacking (mikit stendr undan við hann í vinfenginu);

standa vel undir e-t, to support well, back it up well (munu margir vel undir þat standa);

standa undir e-m, to be in one’s possession, keeping (féit stendr undir honum);

standa upp, to stand up from a seat (þá stóð S. upp ok mælti hátt); to rise from bed (standa upp ok klæðast); to be left standing (fimm einir menn stóðu upp á skipinu);

standa uppi, to be left standing (K. hinn auðgi flýði ok allt lið hans, þat er uppi stóð; hús þau, er uppi stóðu);

to be laid up ashore, of a ship (stigu þeir á skip þat, er þar hafði uppi staðit um vetrinn);

of a corpse, to lie on the bier (lík Kjartans stóð uppi í viku í Hjarðarholti);

of a bow, to be kept bent (boginn má eigi einart uppi standa);

standa við e-u, to withstand (víkingar svá harðfengir, at ekki stendr við);

impers., stendr við e-t, it is on the verge of (þeir áttu svá harða leika, at við meiðingar stóð);

standa yfir e-u, to be present at (heldr vildi hann þenna kjósa en standa yfir drápi Þorgils frænda síns); to extend (þar er þeira ríki stendr yfir);

standa yfir, to stand over, last (hversu lengi skal fjárbón sjá yfir standa?);

í þessum griðum ok svardögum, sem yfir standa, which now stand, are in force;

16) refl., standast.

* * *

pres. stend, stendr, stöndum, standit, standa; pret. stóð, stótt, stóttú (mod. stóðst, stóðstú), stóð, pl. stóðum; subj. stæði; imperat. statt, stattú (cp. stand-þú); part. staðinn; pret. infin. stóðu = stelisse, Fms. vi. (in a verse); a medial form, pres. stöndumk (= stat mihi), Fm. 1. Kormak; pret. stóðumk (= stabant mihi), Hm. 106: with neg. suff. stóð-k-at, Fas. iii. 22 (in a verse). [Common to all Indo-Germ. languages.]

A. To stand; þó at hann gangi eðr standi áðr, Grág. ii. 95; hann stóð við vegginn, … stóð á víxl fótunum, Sturl. ii. 158; standa höllum fæti, Nj. 97; koma standandi niðr, to come down standing (after a leap), 85, Grág. ii. 110; skal mik niðr setja standanda, in a standing position, Ld. 54; munkr er eigi mátti standa á bænum ok reikaði, Greg. 62; standa á götu e-s, Nj. 109; standa fast, to stand fast, 92; standa frammi, to stand, be on one’s feet, Fms. vii. 85; s. fyrir dómstóli keisarans, 656 C. 19; s. fyrir manni, to stand before a man, so as to screen him, Grág. ii. 12. 115, Eg. 357: s. hjá, to stand by, metaph. to assist, Fas. ii. 501: standa nær e-m, to stand near one, metaph. to back, Nj. 76; nær standa vinir Gunnars, 88.

2. to stay; Egill stóð meðan ok beið þeirra, Eg. 483; statt ( stop) ok trú mér, 623. 17.

3. to stand, stick; stóðu spjót þeirra ofan frá þeim, Nj. 253; at hann standi fastr í fönninni, 84; skildinum, svá at fastr stóð í vellinum, 262; öxin stóð á hamri, i. e. went through to the back, and stuck there, 165; sveininum stóð fiskbein í hálsi, the bone stuck in his throat, Blas. 40; ef nökkurum stendr bein í hálsi, 655 ix. B. 2: absol., það stendr í e-m, it sticks in one’s throat.

4. to stand, remain; borð stóðu, stood, were not removed, Fms. vii. 144; skála þann sem enn stendr í dag, Þórð. 58 new Ed.; svá lengi sem heimrinn stendr, Rb. 64; skyli bú yðr standa ú-rænt, Nj. 208.

5. to stand, be seated, placed;í þeim dal stendr kirkja, Greg. 57; kirkja sú er stendr í Reykja-holti, D. I. i. 476; bær einn stóð skamt frá þeim, Eg. 230; ór þeim sal er und þolli stendr … ask veit ek standa, … stóð fyrir norðan salr, sal veit hón standa, Vsp.; Lissibón stendr á Spáni, Fms. vii. 80; Narbón stendr vid Jórsala-haf, x. 85; öll þau fylki er í hans biskups-ríki stóðu, vii. 300; Illugastaði ok Hrafnagil er standa í Laxárdal, Dipl. v. 17; standa á bók, reikningi, skrá …, [Germ. es steht geschrieben], ii. 12, 13, Bs. i, passim. II. with prepp.; standa á e-u, to stand on, insist on, persevere in; statt eigi á því er þér er bannat, Mirm.; s. á illu ráði, id.; s. á hendi e-m, Nj. 88, Grág. i. 121 (see hönd); mest mundi á fyrir-mönnum standa, Nj. 106: to stand upon, s. á lögum, Js. 41; s. á rétti sínum, … standa á dómi e-s, to stand by, abide by:—s. gegn, á móti, to withstand, Hom. 7, Fms. ii. 36, 225, x. 401:—s. af e-u, to give up, Dan. afstaae, Fb. i. 523:—s. at, to help (at-stoð); hvaðan Guðmundr stendr at, … hvaðan sem hann stendr at, Nj. 214; þeim er þaðan standa at, 193:—s. eptir, to remain, N. G. L. i. 335, Fms. ii. 231, vi. 248, Grág. ii. 301, Eg. 202, Rb. 116, Hom. 12, Stj. 422 (eptir-stöðvar = arrears):—s. fyrir, to stand before, to stand in the way of a thing, Ísl. ii. 262, Fms. vi. 61, Grág. i. 140; s. e-m fyrir þrifum, Fms. ii. 154; s. e-m fyrir gleði, vii. 162; s. e-m fyrir svefni, Gísl. (in a verse); s. e-m fyrir ljósi, to stand in the way of one’s light; láta e-t s. fyrir kaupi, Nj. 17; láta s. fyrir kviðburði, 87; ef afl hefir staðit fyrir kvið þeirra, Grág. i. 53; þat á eigi fyrir málum at s., 106; eiðr Vermundar stóð fyrir, Fbr. 22; járni á hann fyrir at standa, N. G. L. i. 342; s. fyrir með eineiði, 346:—s. í e-u, to be deeply engaged in; s. í bardögum, einvígum, málum, stórmælum, kvánbænum, etc., Eg. 486, Ld. 262, Nj. 53, 224, 227, Ísl. ii. 216; standa í ábirgð, Dipl. v. 24; s. í þjónustu, Mar.:—standa saman, to stand together, put together in one place; þar stóðu saman fé mikil, Eg. 318; stóð úmegð mörg saman, Ísl. ii. 198; þar stóð auðr mikill saman, Ld. 124: to consist, Hom. 2:—s. undir e-u, to be subject to; s. undir prófi, Dipl. i. 6; féit stendr undir honum, is in his keeping, Grág. i. 395: standa undir með e-m, to support, Sturl. i. 20; s. vel undir e-t, to support well, back, Nj. 215, Fms. vii. 125; jarl stóð vel undir hans mál, viii. 282; munu margir vel undir þat s., to back it up well, Ó. H. 52:—standa upp, to stand up from a seat, Nj. 3, Fms. i. 33, x. 401: to rise from bed, Nj. 69, Eg. 121; s. upp fyrir dag, 577; s. upp ok klæðask, Ld. 44; hann liggr sjúkr … þar er standi aldri upp, Nj. 80 (standa upp ór sótt); s. upp með e-m, to rise, join one, Sturl. ii. 203:—s. uppi, of a ship, to be laid up ashore (during the winter), Nj. 259, Ísl. ii. 273: of a corpse, to lie on the bier, Fms. ii. 257, Ám. 101: of a bow, to be kept bent, 623. 19: standa upp, to be standing, be left standing on one’s feet; færri standa upp enn fallnir eru, Fms. xi. 110; stóðu þá enn upp mjök margir á skeiðinni, many still stood up (not dead or wounded), 142; flýði allt lið er upp stóð, Eg. 33; fimm einir menn stóðu upp á skipinu, Orkn. 356 old Ed., (new Ed. 414 l. c. leaves out ‘upp’); meðan ek má upp standa ok vápnum valda, Ld. 170: standa uppi, id., Fms, viii. 139, Hkr. i. 210:—standa við e-u, to withstand, Grág. i. 1, 336 (við-staða); svá harðfengir at ekki stendr við, Nj. 271; svá mikit troll at ekki stendr við honum, Bárð. 177; þeir skutu svá hart, at ekki stóðu við hlífarnar, Fms. i. 173: to stand against, stop, hann stóð við litla stund (við-staða, a pause, halt):—standa yfir, svá lengi sem þingboð stæði yfir, lasted, Fms. ii. 216: hversu lengi skal fjárbón sjá yfir standa? Nj. 141; í þessum griðum ok svardögum sem yfir standa, which now stand, are in force, Fms. xi. 365; þar er þeirra ríki stendr yfir, extends, Eg. 344.

B. Metaph. usage, to stand still, rest, pause; verðr hér fyrst at standa sagan, the story must stop here, Fms. vi. 56: nú skal hér standa um athæfi Varbelgja, ix. 473; skulu sóknir standa, meðan leiðangr er úti, Gþl. 486; útlegðar-sakir skulu eigi standa um várþing, Grág. i. 103; skyldi málit standa um nóttina til rannsaks, Fms. ix. 414; skal þá standa leigan í hross-verðinu, Grág. i. 434; stóð þá kyrrt nokkura hrið, Fms. xi. 397; at svá búit stæði, Nj. 139; eigi mátti svá búit s., Fms. ii. 9; standa með blóma; stendr búit með miklum blóma, Band. 2.

2. to last; Guðs ríki stendr ei ok ei, Hom. 160; ok standa eina þrjá vetr, Sks. 323; þá sjau daga sem veizlan stóð, Stj.; en er þrjár nætr hafði veizlan staðit, Landn. 117; hafði lengi staðit bardaginn, Odd. 18; er deildir várar s. lengr, Eg. 738; stóð mikil deila milli þeirra langa hríð, Fms. x. 169; stóð þetta heimboð nokkut skeið, Nj. 81; meðan erfit stóð, Eb. ch. 54; stóð hennar hagr með þeim hætti, Bs. ii. 166:—to be valid, skal þetta testamentum s. ok haldask, Dipl. iv. 8; ok standa enn þau lög, Ver. 52; um tólf mánaðr stendr þeirra mál, Grág. i. 143; skal þat allt s. ok satt vera, 655 xxvii. 28; hans tala skal s. á fé sjálfs hans, K. Þ. K. 146; má þat eigi s. né fyrir satt halda, Stj. 31; hann mun láta s. boð þessi (stand by it), Nj. 77; þrjú kúgildi þau er standa með jörðunni, Dipl. iii. 8; ekki á Bjarkeyjar-réttr á því máli at standa, this case does not fall under the town jurisdiction, Fms. vii. 130; stendr þat mál ( it extends) um þrjá fjórðunga, Grág. i. 464.

3. to befit, become; konungr kvað þat ekki standa, at menn lægi svá, Fms. x. 157; berr þat eigi né stendr þvílíkum, Stj. 132; hví stalt þú guðum mínum, ekki stendr þér slíkt, 181.

4. phrases, nú stóð í stilli, see stilli; var þat boð með svá miklu kappi, at stóð í stönginni (cp. Dan. saa at det stod efter), Fms. xi. 424; standa í háska, Mar.

5. sem inn átti dagr Jóla standi á Dróttins degi, Rb. 128; en á þeim degi stóð Ólafs messu-aptann, Hom. 111.

II. of direction, to stand in a certain way, project, trend; fjögur horn ok stóðu fagrt, hit þriðja stóð í lopt upp, hit fjórða stóð ór enni, ok niðr fyrir augu honum, Ld. 120; geitar-horn stendr ór höfði henni, Fms. vii. 156; vápn stóðu á Birkibeini svá þykt at varla mátti hann falla, 325; gákk af bryggjunni eðr spjotið stendr á þér, 144; ella hefði spjótið staðit gegnum hann, Nj. 246; blóðbogi stóð ór hváru-tveggja eyranu, 210, Fms. vi. 419; boginn stóð inn um ræfrit, Eg. 239; kallar hann betr standa veðrit, at fara landhallt, the wind stands better for making land, Fms. x. 347; sunnan-vindr hvass ok stóð at virkinu, xi. 34; stóð gnæðingr með fjöllum, Bárð. 171; af íllsku ok úþef þeim er af stóð, Fms. iii. 128; stóð vindr af landi, Vigl. 79 new Ed.; stendr inn straumrinn, Bs. ii. 143: stóð stropinn um kyrtilinn, Clar.; standa grunnt, to be shallow; vinátta okkur stendr grunnt, Eg. 520; stóð hón alla vega jörð, touched the earth. Art.; stafir stórir ok stóðu grunn í ánni, Fb. ii. 19; örkin stóð grunn, stuck to the ground, Stj. 50, Gþl. 460, Grág. ii. 358; þrjár rætr standa; á þrjá vega undir aski Yggdrasils, Gm.; augu yður standa lengra fram, Sturl. iii. 129; finnr konungr at mikit stendr undan við hann í vinfenginu al hendi Sigvalda, Fms. xi. 106; heilræðit stóð á þenna sama sendiboða, referred to him, 433; hvaðan Guðmundr inn ríki stendr, on which side he stands, with whom he sides, Nj. 214.

2. to proceed from, be caused by; eigi standa þin orð af litlu fári, Fas. i. 195; stóð lítil stjórn af honum, Fms. xi. 223; þótti af honum minni ógn standa, Eg. 268; e-m stendr mein, úhapp, útili, íllt, gagn, hjálp … af e-m, 175; guðin rökðu til spádóma at af systkinum þessum mundi þeim mikil mein ok úhapp standa, Edda 18, Nj. 65, Barl. 39; eigi mun svá mikit íllt af þér standa, Nj. 368; opt stendr íllt af kvenna hjali. Gísl. 15: yðr munn vandræði af standa, Nj. 175.

3. standa til, to tend towards; nú stóð áðr til svá mikils váða, at …, Fms. vii. 144; þá stendr þó til meira geigs, xi. 275; standa til umbótar, to stand for mending, need it, Fb. ii. 234; flest frumsmíð stendr til bóta, needs mending; standa til mikils kostnaðar, D. N. ii. 18; sem bæn yður stendr til, tends to, Nj. 192; hvárt honum standi hugr til nökkurrar konu, Ísl. ii. 285; engi ván eða verðleikr stendr til at fáisk, Al. 91; sem bæn yður stendr til, Nj. 192; eptir þeim efnum sem honum þætti til standa, according to the merits of the case, Fms. vii. 60; eptir þvi sem lög stódu til, as the law stood, Nj. 146, Ld. 28; frekari álög en forn lög stæði til, Fms. xi. 224; latari enn líkendi stæði til, 256; fremr enn ritningar stóðu til, tended towards, i. e. warranted, Mar.; líta á mál hans eptir þeim efnum sem honum þætti til standa, as the merits were, Fms. vii. 60; eptir því sem lög stóðu til, Nj. 146, Ld. 28; standa til váða ok auðnar, Fms. x. 271.

III. to catch, overtake; hann drap menn Eiríks konungs hvar sem hann stóð þá, Hkr. i. 91; var hverr drepinn þar er staðinn varð, 107; lét hann ræna hvar sem hann stóð þá, Fms. vii. 181; hörmuðu bæði at þau máttu eigi fá staðit hann, Hom. 120; ef hann er með vátta inni staðinn, Grág. ii. 18; ef maðr tekr fé manns ok vinnr þjófskap at, enda standi hinn hann (acc.) at þvi er fé þat á, svá at handnumit verðr, ok …, 136; hinum er þýfð var í höndum staðin, id.; nú stendr maðr fé sitt þjófstolit í hendi öðrum manni, Gþl. 537.

2. to stand, i. e. to endure or bear; hverr sem fyrir-smár dómarann, ok vill eigi dóm standa, N. G. L. i. 452: to discharge, skal dæma landit þeim manni er varðveizlu stendr, to the man who stands as guardian, Grág. ii. 251; sá er vitna þarf skal standa þeim kost allan, Jb. 358.

3. to press, urge, trouble; ef ofviðri stendr mann, N. G. L. i. 349; Alfhildi stóð sótt, Hkr. ii. 199, Stj. 425; mun þik nú hræðsla standa, Fas. iii. 429; elli stóð Hárek, Ísl. ii. 482; hver fjölskylda sem þik stendr, Fms, xi. 429; segja máttu hvat þik stendr, what urges thee. Mar.; ok vænti af þér mests trausts, því heldr sem mik stendr meirr, Fms. iii. 70; standa mik svá stórar þröngslir, at …, Stj. 495; hvat stendr þik, what ails thee? Grett. 75 new Ed.; hvat stendr þik, Bergr, sagði biskup, Bs. i. 807; því at eins at þeim (þá?) standi ofviðri, N. G. L. i. 371.

4. to be of weight, value; skal hann eigi standa tómr meirr enn átta merkr, Gþl. 524; gullhringr stendr sex aura, mörk, Fms. ii. 246, xi. 204; strútrinn stóð tíu merkr, 77; vættir þær er hver þeirra standi hálfa níundu mörk, Gþl. 523.

C. Reflex. to stand right, be able to stand; steðjaði hann upp yfir törguna ok stóðsk þó, Nj. 144; þar mundir þú eigi hafa staðizk fylgjur þeirra Þorvarðs, Lv. 104; hann druknaði, því hann stóðsk ekki fjölkyngi Ragnars, Bárð. 181.

2. standask e-t, standask áhlaup, Sks. 411; höggum standask fáir, Sks. 411 B; fáir stóðusk honum, þótt fræknir væri, Grett. 87 A; gull stendsk elding, Grág. i. 501; þetta éi var með svá miklum býsnum, at ekki máttu sumir menn betr enn fá staðizk, Fms, xi. 136; var við sjálft at ek mætta eigi standask, x. 331; stóðsk hann eigi ok dó, 623. 33; hví lét Guð þeira freista, þar er hann sá at þau máttu eigi standask, Eluc. 28; at þér standisk jafnvel ef þér sjáit frændr yðra svívirða, Fms. v. 270.

3. to stand, bear, tolerate; hann skekr at honum sverðit, þetta fá þeir eigi staðizk ok hlaupa, Ísl. ii. 364; Kári stóðsk þetta eigi, Nj. 270; Björn stóðsk eigi ámælis-orð Sigmundar, Valla L. 218; standask frýju-orð, Fær. 196.

4. standask við e-m, to stand, be able to withstand; Heiðrekr vá með Tyrfingi ok stóðsk ekki við honum, Fas. i. 526; engi hlutr var svá sterkr at standask mætti fyrir honum. Edda.

5. to be valid; skulut mál hans standask um þá sök, Grág. i. 64; á þeirra dómr at standask, 80; eigu jammikit þeira orð at standask, sem annarra lögréttu-manna, 10; ef þú kemr til konungsins, ok megi þín orð nokkut standask, Fms. xi. 193; hennar orð stóðusk svá mikit, at …, Fas. i. 208; um þat vilda ek at mín at kvæði stæðisk, at …, Eb. 98.

6. of direction, to proceed from; standask af e-m, af henni mun standask allt it ílla, Nj. 49; svá stenzk af um ferð mína, the matter stands so as to my journey; Ólafr sagði jarli hversu af stóðsk um ferð hans, Ld. 112 (hversu af stóð, 340); ekki sagði Kjartan föður sínum hversu af stóðsk um ferð þessa, 208; Gautr segir honum geiniliga allt hversu af stóðsk inn ferðir hans, Fms. iii. 57; svá stendsk af um ferðir mínar, at ek má hér ekki dvelja lengr, vi. 350; eigi veit ek hvernig af stenzk (stennz) um för þína, hvárt þú ferr nökkut í konungs leyfi, Ó. H. 143.

7. a middle form; yfir ok undir stóðumk jötna vegir, the ‘giant-ways’ ( rocks) stood above and below, Hm.; stöndumk hjörr til hjarta, the sword touches me to the heart, Fm. 1.

II. recipr. to stand opposite one another in the same line: to meet, of ends; þat stóðsk á, nesit þvert ok fylking þeirra, Ísl. ii. 326; stóðsk þat á, at Jólin þraut ok lokit var sögunni. Fms. vi. 356; vígin Áskels ok Steingríms skyldi á standask, Rd. 281; stóðsk þat á endum ok ostkistan, Nj. 76; stóðsk þat á endum ok þat er Gunnarr; átti at gjalda, 111; létu þeir þat á endum standask, 120; standask á mót; sandmelr sá er á stendzk ok Seftjörn, Gísl. 23; bær hans stóðsk á ok konungs atsetr, Fas. ii. 63: bíða þess at á stæðisk misganga straumanna ok austan-veðr, Orkn. 266: stendzk heldr í móti með þeim hjónum, they were rather at sixes and sevens, did not agree well, Bjarn. 21: hendingar standask sem næst, to stand as close to one another as possible, Edda (Ht.); tungl þau er næst standask, nearest to one another, Rb. 34, 1812. 56.

III. staðinn = staddr, steadfast, placed, abiding; hvar sem maðr er staðinn, N. G. L. i. 163; vildi hann nú til staðins vita ( knew for certain) hver svör jarl vildi gefa, Vígl. 18.

* * *

( knogle, materiale) bone;

( lem; bukseben, stoleben etc) leg;

( på stikkontakt) pin;

( bierhverv) side line, private work;

( sinecure) sinecure, soft job;

( biindtægt) perk;

[ finde sine ben] find one's feet;

[ få det forkerte ben først ud af sengen] get out of bed on the wrong side;

[ han fik ikke et ben til jorden]

(dvs kunne ikke klare sig) they (etc) wiped the floor with him;

(dvs blev ikke hørt) he couldn't get a word in edgeways;

[ have et ben i hver lejr] have a foot in both camps;

[ have ben i næsen] have a mind of one's own;

[ have begge ben på jorden]

(fig) have one's feet (firmly planted) on the ground;

[ det er der ingen ben i] that is perfectly simple, that is plain sailing;

[ han løb så hurtigt som hans ben kunne bære ham] he ran as fast as his legs would carry him;

[ med børnene rendende mellem benene på en] with the children under one's feet;

(se også I. hale);

[ falde over sine egne ben] fall (el. stumble) over one's own legs;

[ være ved at falde over sine egne ben af iver] be falling over oneself;

[ hjælpe en på benene] help somebody to his feet;

(fig) set somebody on his feet;

[ hans formue fik hurtigt ben at gå på] he went through his fortune in no time;

[ komme på benene]

( efter fald) pick oneself up;

( rejse sig for at tale) get on (el. come to) one's feet;

[ komme ned på benene] land on one's feet;

[ stille på benene]

(fig) get up ( fx an exhibition);

[ stille en hær på benene] raise an army;

[ han kunne næsten ikke stå på benene] he could hardly stand up (el. keep on his feet);

[ stå på egne ben] stand on one's own two feet;

[ være på benene]

(dvs oppe) be up and about,

( efter sygdom også) be back on one's feet again;

[ hele byen er på benene] the whole town is astir;

[ slå benene væk under en] knock somebody off his feet;

[ sætte det længste ben foran] put one's best foot forward;

[ jeg vil aldrig sætte mine ben i hans hus] I will never set foot in his house;

[ tage benene på nakken] take to one's heels;

[ være dårlig (, rask) til bens] be a bad (, good) walker;

[ gøre sig ud til bens] cut up rough;

[ let til bens] light-footed;

[ du skal have en til det andet ben]

(dvs en drink) a bird never flew on one wing.

sg - látteren

* * *

* * *

(en) laughter ( fx we heard loud laughter from the next room);

( enkelt udbrud, måde at le på) laugh ( fx 'No,' he said with a laugh; he has a sneering laugh);

[ slå en høj latter op] burst into a loud laugh;

[ jeg havde latteren på min side] I had the laugh on my side; the laugh was on the other chap(s) (el. on him etc);

[ være til latter] be a laughing-stock;

[ være til latter for] be the laughing-stock of.

sg - línien, pl - línier

1) ли́ния ж; черта́ ж

2) маршру́т м

* * *

* * *

(en -r) line;

( i gymnasium) side ( fx the classical side = den gammelsproglige linie);

( buslinie) service, line,

( nummer) number ( fx take number five);

[ i første linie] first of all,

F primarily;

[ i store linier]

(fig) in (broad) outline;

[ læse mellem linierne]

(fig) read between the lines;

[ ny linie]

( i diktat) new paragraph;

[ over hele linien] all along the line ( fx reductions all along the line),

( ens for alle) across the board ( fx a pay rise of 10 per cent

across the board);

[ passere linien]

(mar) cross the line;

[ ligge på linie] be in line;

[ vi ligger på linie]

( også, fig) we see eye to eye;

[ partierne ligger næsten på linie]

( også) the parties run each other close;

[ ligge på linie med]

(også fig: stemme overens med) be in line with,

( være enig med) be in agreement with,

T see eye to eye with;

[ stille på linie (dvs lige) med] treat on a par with;

[ slå linier] rule;

(se også punkteret, varm).

* * *

I. (en -r) row ( fx of trees, houses, teeth; a seat in the front row),

( tættere og længere) line ( fx of trees, houses, cars);

( oven over hinanden) row, tier ( fx tiers of seats, of shelves);

( om personer) row, line,

( bag hinanden) file,

( geled) rank, line;

( tallerkenrække) rack;

( antal) number ( fx of books, losses, operations, successes, years, prominent persons);

( serie) series ( fx of discoveries, misfortunes, operations; of articles, books, lectures),

( i tidsfølge) succession ( fx of kings, losses, misfortunes, successes),

F sequence ( fx of events, misfortunes);

( suite) suite ( fx of rooms);

(mat.) series ( fx of numbers),

( af tal under hinanden) column,

( differensrække, kvotientrække) progression;

[ komme i anden (, første) række]

(fig) be of secondary (, primary) importance;

[ være i første række]

(dvs blandt de bedste) be in the front rank;

[ i første række må jeg nævne] first of all (el. first and foremost) I must mention;

[ i række og geled] in serried ranks, drawn up in ranks;

[ stille sig i række] line up, queue up,

( side om side) fall into line, fall in;

[ stå i række med]

(fig) rank with;

[ inden for vore rækker]

(fig) in our ranks;

[ stå på række] stand in a row (, line).

II. vb (rakte, rakt)

( give, lange) hand ( fx hand the apples down; hand me that book),

( ved at strække sig) reach ( fx reach me that book, reach the apples down),

( række videre) pass ( fx pass me the salt, please; pass something out through the window);

(nå) reach ( fx as far as the eye can reach),

( om stemme) carry,

( om skydevåben) have a range of ( fx 1000 yards);

( slå til) be enough,

F suffice;

[ det rækker langt] it goes a long way;

[ det rækker ikke langt] it does not go far;

[ så vidt min evne rækker] as far as it is in my power;

[ med sb:]

[ række én hånden] offer somebody one's hand, shake hands with somebody;

[ række hånden frem] hold out one's hand;

[ række hånden i vejret] put up one's hand;

[ række hånden ud efter noget] reach out for something;

[ række næse] cock a snook (ad at);

[ række næse ad]

( også) thumb one's nose at;

[ række tunge ad en] put (el. stick) out one's tongue at somebody;

[ med præp, adv & sig:]

[ række (ud) efter] reach (out) for;

[ række over én]

( ved bordet) reach over somebody;

[ række sig]

( blive længere) stretch;

[ række til] be enough,

F suffice;

[ vinen rakte ikke til] there was not enough wine to go round.

* * *

I. (en -e):

[ slå skæve]

( i keglespil) roll the ball(s) wide.

II. adj

( skrå) oblique ( fx angle, pyramid; glance), slanting;

( ikke regelmæssig) wry ( fx face, neck, nose), crooked ( fx legs, nose), lopsided ( fx chair, window), skew ( fx teeth),

T cock-eyed;

( om skohæl) worn down on one side;

(fig) ( ensidig) one-sided,

( forkert) wrong, distorted ( fx account, view), lopsided ( fx give a lopsided impression of something);

( ulige) unequal ( fx distribution);

(S: af hash etc) stoned;

(se også skævt);

[ lade tingene gå deres skæve gang] let things slide (el. ride);

[ skæve helligdage] [holidays as distinct from Sundays];

[ skæv kegle] oblique cone;

[ stille en i et skævt lys] place somebody in a false light;

[ skæv opfattelse] distorted view;

[ skæv ryg] curvature of the spine;

[ han har skæve skuldre] he is crooked-shouldered;

[ skævt smil] wry smile;

[ skæv stilling]

(fig) false position;

[ gå sine støvler skæve] wear one's boots down on one side;

[ det skæve tårn i Pisa] the Leaning Tower of Pisa;

[ skæve øjne] slanted eyes.

* * *

I. (en -ter)

( mad) dish,

( del af et større måltid) course ( fx the first (, second) course);

[ dagens ret]

( på restaurant) today's special;

[ tre retter mad] three courses;

[ en middag med seks retter] a six-course dinner;

(se også tage (for sig)).

II. (en -ter)

(mods uret) right;

( rettighed) right, privilege;

( retfærdighed) justice;

( lovgivning, jura) law;

( retspleje) (administration of) justice;

( domstol) court (of justice), law court;

( dommersæde) Bench;

( retslokale) court (room);

[ lov og ret], se lov;

[ med vb:]

[ få ret]

(dvs vise sig at have ret) prove right, be right after all;

(fx i diskussion) carry one's point;

[ få sin ret] come into one's own;

[ give ham ret] agree with him ( i at that), admit that he is right;

[ give ham ret i hans betragtning] admit that he is right,

F admit the justice of his view;

[ give ret til] give the right to, entitle (somebody) to;

[ kuponen giver ret til...] the coupon entitles you to...;

[ hvis jeg gjorde dig din ret] if you had your deserts;

(se også skel);

[ gå rettens vej] take legal action, take the matter to court,

T go to law;

(se også ndf: i rette, til retten & gang: gå sin gang);

[ have ret] be right;

[ det har du ret i] you are right there;

[ have ret til (at)] have a right to, be entitled to;

[ skaffe sig sin ret] take the law into one's own hands;

[ ret skal være ret] fair is fair,

( om modstræbende ros) I (, we etc) must give the devil his due;

(se også hæve, kræve, pleje, (ske) fyldest);

[ med præp:]

[ efter dansk ret] in (el. according to) Danish law;

[ for retten] in court, before the court;

[ bringe sagen for retten] take the matter to court;

[ komme for retten]

( om sag) come on,

( om person) stand trial;

[ stille ham for retten] put him on trial;

[ i retten] in court;

[ gå i rette med en] remonstrate with somebody ( for about, over);

[ være i sin gode ret] be (quite) within one's rights;

[ med rette] rightly ( fx he rightly feared that it would be too late); justly, with justice;

( fortjent) deservedly ( fx the school is very famous, and deservedly so);

[ med rette eller urette] rightly or wrongly;

[ med nogen (el. en vis) ret] with some justice;

[ med hvilken ret kommer De herind?] what right have you to come in here?

[ gå til retten] go to law;

[ komme til sin ret]

(dvs få sin ret) come into one's own,

( komme til fuld udfoldelse) do justice to oneself,

( tage sig godt ud) show to the best advantage;

[ finde sig til rette]

( blive vant til forholdene) find one's feet, settle in;

( blive tilfreds) be satisfied with conditions;

( slå sig til ro) settle down;

[ hjælpe en til rette] help somebody, lend somebody a (helping) hand;

[ han er ikke nem at komme til rette med] he takes some handling; he is not easy to get on with;

[ lægge til rette] arrange, organize,

( forberede) prepare;

[ sætte sig til rette] settle oneself;

[ tage sig selv til rette] take the law into one's own hands;

[ tale en til rette] make somebody listen to reason,

T talk somebody round;

[ vise en til rette] show somebody his way about, instruct somebody,

T show somebody the ropes;

(= dadle), se tilrettevise.

III. (en)

( retside) right side.

IV. adj

( lige) straight ( fx back, line);

( rigtig) right ( fx road), proper ( fx everything in its proper place);

( retmæssig) rightful ( fx heir, owner),

( lovlig) lawful ( fx heir, owner);

[ alle ret!]

(mil.) attention!

[ det er ikke mere end ret og rimeligt] it is only right and proper, it is only fair;

[ det var ret!] well done! good!

[ det rette] the right thing;

[ han har hjertet på rette sted] his heart is in the right place;

[ strikke ret] knit plain;

(se også II. vrang);

[ i rette tid]

( tidsnok) in time ( fx come in time),

( til den rigtige tid) in due time ( fx arrive in due time);

[ komme i rette tid til] come (el. be) in time for;

[ et ord i rette tid] a word in season;

[ på rette tid og sted] at the proper time and place;

[ på rette vej] on the right road (el. track);

[ ret vinkel] right angle;

(se også køl).

V. adv

( lige) straight;

( rigtig) rightly, correctly, properly;

[ ret beset], se bese;

[ forstå mig ret] don't misunderstand me,

T don't get me wrong;

[ ret forude]

(mar) right ahead;

[ deri gjorde du ret] you were right in doing that,

T you did the right thing;

[ om jeg husker ret] if I remember rightly; if my memory serves me right;

[ om jeg kender ham ret] if I know him;

[ ret nord] due north;

[ slet og ret], se II. slet;

[ ret som] just as;

[ stå ret]

(mil.) stand at attention;

( indtage retstilling) come to attention.

VI. adv

( temmelig) rather ( fx bad, brutal, easy, hot, long, nice, rude, tall, unlikely, unpleasant; rather good but not outstanding);

(NB rather er ofte = lidt for, fx it was rather hot; he is rather young for a head master);

( svagere) quite ( fx enjoyable, good, nice, pleased, rude, unpleasant, warm);

(NB quite + absolut adj el. adv betyder " aldeles", fx quite impossible, quite right);

( svagere, kun + positivt adj el. adv) fairly ( fx common, easy, good, satisfied);

( stærkere, T) pretty ( fx well, good, bad, sure, hopeless);

F tolerably ( fx well, certain);

(NB T ofte udtrykt ved tilføjelse af -ish, fx latish, reddish, soonish, tallish);

[ ikke ret] not very ( fx far, good, many, much);

( svagere: ofte uoversat:) not ( fx far, much);

[ uden ret meget håb] without (very) much hope;

[ ret så...] rather, quite ( fx complicated).

1 footloose, errant, roving, shiftless.

2 nebulous, amorphous, formless, shapeless.

3 vague, general, unspecific.

4 rambling, excursive.

1 bum, loafer, deadbeat, good-for-nothing.

2 vagus.

1^st person singular (yo) present indicative of spanish verb: vagar.

* * *

► adjetivo

1 (impreciso) vague

■ idea vaga vague idea

► adjetivo

1 (vacío) empty; (desocupado) vacant

2 (holgazán) lazy, idle

► nombre masculino,nombre femenino

1 (holgazán) idler, layabout, slacker

2 DERECHO vagrant

■ ley de vagos y maleantes vagrancy act

\

hacer el vago to laze around

* * *

* * *

(ligg; lá, lágum; leginn), v.

1) to lie (ör liggr þar úti á vegginum);

liggja sjúkr, to lie sick (hann liggr sjúkr heima);

þeir lágu í sárum, they lay ill of their wounds;

2) to lie buried (hér liggr skáld);

3) to lie at anchor (hann lagði til hafnar ok lá þþþþþþar um hríð);

liggja veðrfastr, to lie weather-bound;

4) to lie, be situated, of a place (þorp ok borgir, er lágu við ríki hans);

5) to lie, go, lead, of a road (liggr gata til bœjarins);

6) to be covered with ice, ice-bound (vetrar-ríki var á mikit ok lágu firðir allir);

7) to lie with, have sexual intercourse with, = liggja hjá konu;

8) with preps. and advs.:

liggja á e-m, to lie heavy on, weigh upon, oppress (liggja á mér hugir stórra manna);

liggja á hálsi e-m, to hang on one’s neck, blame one;

liggja á e-m, to be fated to one (þat lá á konungi, at hann skyldi eigi lifa um tíu vetr);

liggja á e-u, to attend, be connected with (á þessum ráðum liggja stórmeinbugir);

to be urgent, of importance, pressing (A. kvað honum eigi á liggja þat at vita);

liggr honum ekki á, it does not matter to him;

liggja á úknyttum, to pursue wicked courses;

liggja eptir, to be left undone (skal ekki eptir liggja þat, sem vér megum þeim veita);

liggja fyrir e-m, to lie in wait for;

liggja fyrir, to be in store for, or open to, one;

þœtti mér þat ráð fyrir liggja, at þú sendir menn, that the best thing would be to send men;

liggja hjá e-rri, to lie with (lá ek hjá dóttur þinni);

liggja í e-u, to stick or sink in (lágu hestarnir á kafi í snjónum);

liggja í, to stick fast in mire or bog (liggr í hestrinn undir þeim);

liggja í hernaði, víkingu, to be engaged in warfare;

liggja niðri, to lie untold (nú skal þat eigi niðri liggja, er honum er þó mest vegsemd í);

liggja saman, to be adjacent (lágu saman skógar þeirra Lopts);

liggja til e-s, to belong to (naut ok sauðir, lá þat til Atleyjar);

bœtr liggja til alls, there is atonement for every case;

to be due or proper (þótti þat til liggja at taka af honum tignina);

liggja til byrjar, to lie by for a fair wind;

liggja til hafs, to lie ready for sea (lá biskup til hafs sex vikur);

liggja um e-n, to lie in wait for;

liggja um e-t, to be bent upon (hann liggr um þat nótt ok dag at veita yðr líflát);

liggja undir e-n or e-m, to be subject to, belong to (þessi lönd liggja undir Danakonung);

hlutr e-s liggr undir, one is worsted;

liggja úti, to lie out, not in a house (sumir lágu úti á fjöllum með bú sín);

liggja við, to lie at stake (líf mitt liggr við);

þá muntu bezt gefast, er mest liggr við, when the need is greatest;

e-m liggr við e-u, one is on the verge of;

mörgum lá við bana, many lay at death’s door;

lá við sjálft, at, ti was just on the point of.

* * *

pres. ligg, pl. liggja; pret. lá, 2nd pers. látt, mod. lást; subj. lægi; imperat. ligg and liggðú; part. leginn: [Ulf. ligan = κεισθαι; A. S. licgan; Chauc. to ligge; North. E. and Scot. to lig; Engl. to lie; Germ. liegen; Dan. ligge]:—to lie; ör liggr þar úti á vegginum, Nj. 115, Fas. i. 284; þeir vógu at honum liggjanda ok úvörum, 332; hann liggr á hauginum, Fb. i. 215; lá hann inni meðan þeir börðusk, Nj. 85; legsk hann niðr í runna nokkura ok liggr þar um stund, 132; Rafn lá í bekk, Sturl. i. 140; sveinar tveir er lengi höfðu úti legit á fjöllum, to lie out in the cold, Fms. ii. 98; sumir lágu úti á fjöllum með bú sín, lay out on the fells with their cattle, Sturl. iii. 75: of robbers, cp. úti-legu-maðr, an ‘outlying-man,’ outlaw; l. úti á fjöllum, Ld. 250: of freebooters, víkingar tveir, ok lágu úti bæði vetr ok sumar, Grett. 83; l. í hernaði, víkingu, to be out on a raid, Fs. 120, Eg. 1, Fms. xi. 44:—to lie, rest, þú skalt liggja í lopti hjá mér í nótt, Nj. 6; lágu þau þar tvau ein í loptinu, 7; þú skalt ríða um nætr en liggja ( but lie abed) um daga, 34; Gunnarr lá mjök langa hríð, 94; þeir lágu úti um nóttina, lay out by night, Fms. ix. 364: the phrase, liggja á gólfi, to lie on the floor, to lie in labour, Fb. ii. 263: of carnal intercourse, to lie with, hefir Guðrún dóttir mín legit hjá þér, Nj. 94; lá ek hjá dóttur þinni, 130: liggja með e-m, id., Grág. i. 128; hón hefir legit sekt í garð konungs, N. G. L. i. 358: with acc., liggja konu, stuprare, Gþl. 203, N. G. L. i. 20; at þú hafir legit dóttur Ísólfs, Lv. 78: of animals (rare), en veðrarnir ok bukkarnir lágu þær, Stj. 178:—to lie sick, hann liggr sjúkr heima at búð …, lá hann sjúkr um allt þingit, Nj. 80; Þórólfr ok Bárðr lágu í sárum, lay sick of their wounds, Eg. 34; Helga tók þá ok þyngd ok lá þó eigi, H. lay sick, but not bedridden, Ísl. ii. 274; ef griðmaðr liggr af verkum sínum, lies sick from his work, Grág. i. 154; ef hann liggr í helsótt, 201:—to lie, be buried, Björn liggr í Farmanns-haugi, Fms. i. 12; hér liggr skald, Fb. i. 215 (in a verse):—to lie at anchor, Bs. i. 713; þar lagði hann til hafnar ok lá þar um hríð, Fms. i. 145; lágu langskip konungs með endilöngum bryggjum, ix. 478; þeir lágu þar nokkura hríð undir nesi einu, Nj. 43; hann lá í Gautelfi austr, 122; þar lá fyrir í höfninni knörr einn mikill, Eg. 79; en er hann kom fyrir Elfina þá lágu þeir þar ok biðu nætr, 80; Haraldr konungr lá liði sínu út fyrir Hreinsléttu, Fms. i. 12; liggja til byrjar, to lie by for a fair wind, 135; liggja til hafs, id., Bs. i. 66, Bjarn. 4, Gísl. 7, Landn. 223: l. veðr-fastr, to lie weather-bound:—lágu hvelpar í hundunum, they were big with whelps, Fms. xi. 10: l. í kafi, to sink deep; þá liggr í hestrinn undir þeim, sank in a quagmire, Fs. 65; Gregorius lá í ísinum, Fms. vii. 273; also, lágu hestarnir á (í) kafi, Eg. 546.

II. to be covered with ice, ice-bound (cp. leggja); vötnin lágu öll, Fbr. 13; til Vigra-fjarðar, ok lá hann allr, Eb. 84 new Ed.; lágu allir firðir, 306.

III. to lie idle, of capital; enda er heimting til fjárins, hversu lengi sem liggr, Grág. i. 209; enda liggr féit hér alldregi, 220; erfðir liggi sem áðr er skilt um, Gþl. 254; liggja úslegit, to lie unmown, Grág. ii. 284; láta sum orð liggja (to let them lie, leave out) þau er máli eigu at skipta, þat er ljúgvitni, i. 43; l. niðri, to lie down, lie dormant, lie untold, or the like, Fagrsk, 126, Nj. 88, Ó. H. 233, Grett. 192 new Ed.; opt má satt kyrt liggja, truth may often be left alone, a saying: liggja eptir, to be left behind, untold, Fms. viii. 4: spec. usages, liggja lauss fyrir, to lie loose, lie at one’s hand; fylg þú nú virðing þinni er þér liggr laus fyrir, Boll. 360; þótti eigi svá laust fyrir liggja sem þeir hugsuðu, Fms. viii. 357: liggja undir e-m (or e-n), of power, lands, to belong to; jörðu þeirri er legit hefir undir oss langfeðrum, Gþl. 296; þat er mikit ríki, ok liggr undir biskup í Skáni, Fms. xi. 231.

IV. to take, hold, of a measure; vatns-ker þau er í lágu matskjólur tvennar, Hom. (St.): the phrase, liggja í miklu, litlu rúmi, to take a great, a little space, metaph. to think much, little of a thing, Ld. 210, Al. 152; liggja í léttu rúmi, to care little for: e-m liggja vel (ílla) orð til e-s, to speak well ( ill) of a thing or person, Konr.; honum lágu vel orð til hans, he spoke favourably of him.

V. to lie, be situated, of a place, road, of direction; slá er lá um þvert skipit, Nj. 125; liggja saman garðar, Gísl. 10; liggr sá steinn þar enn, Eg. 142, Gm. 4, 12; þær (the Scilly Islands) liggja vestr í hafit fra Englandi, Fms. i. 145; at garði þeim sem liggr ofan eptir mýrinni, Dipl. v. 25; er sagt er at liggi sex dægra sigling í norðr frá Bretlandi, Landn. (begin.); en Finnmörk liggr fyrir ofan öll þessi lönd, Eg. 58; Ey liggr í Hitará, Bjarn. 22; eyin liggr við þjóðleið fyrir útan, Ó. H. 116; veiði-stöð sú liggr á Breiða-firði er Bjarneyjar heita, Ld. 38; þar liggr til hafs útver, lies on the sea-side, Ó. H. 149; veginn þann er um skóginn lá, Eg. 578; sem leið liggr, Eb. 306; liggr gata til bæjarins, Gísl. 28; en til góðs vinar liggja gagnvegir, Hm. 33; leiðin liggr fram með hálsinum, Eg. 582; tjaldstaði þá er þeim þóttu beztir, ok hæst lágu, Fms. vi. 135; þangat sem leiðin liggr lægra, Sturl. ii. 247: of the body, lá hátt tanngarðrinn, he had prominent teeth, Nj. 39: of the eyes, rauðlituð augu ok lágu fagrt ok fast, Fms. viii. 447; augu þau er liggja í ljósu líki, Kormak: ofarliga mun liggja ú-jafnaðr í þér, Grett. 135 new Ed.

B. Metaph. usages, esp. with prepp.; liggja á, to lie heavy on, to weigh upon, and metaph. to oppress; liggja á mér hugir stórra manna, Fb. i. 258, Sks. 276; l. á hálsi e-m, to hang on one’s neck, blame, Fms. xi. 336: of a fine, þar liggr ekki fégjald á, ’tis not finable, K. Þ. K. 164: to be bewitched, lie under a spell, þat lá á konungi, at hann skyldi eigi lifa um tíu vetr, Fms. x. 220 (cp. leggja á e-n and á-lög): to pursue, liggja á úknyttum, to pursue wicked things, 172; liggja á úráði, Karl. 121: to be urgent, of importance, pressing, kvað honum eigi á liggja þat at vita, Grett. 37 new Ed.; eigi þykki mér á því liggja, segir Járnskjöldr, Fb. i. 259; mun þar stórt á liggja, ’tis a grave matter, Nj. 62; nú liggr honum ekki á ( it does not matter for him), þótt hann komi aldri til Íslands, Band. 10: mod., það liggr ekki á, it does not press, is not urgent; mér liggr á, it lies on me, is pressing for me: impers. to feel, be in spirits so and so, liggr vel á e-m, to be in good spirits; liggr ílla á e-m, to be in low spirits, the metaphor being taken from the pressure on the mind: leaving out the prep., lá honum þat ílla, it weighed heavily on hitn, Bs. i. 775:—liggja að, in the phrase, það lá að, that was just what was to be expected! an expression of dislike:—liggja fyrir e-m, to lie before one, of things to be done or to happen, of what is fated, doomed (see for-lög); þætti mér þat ráð fyrir liggja, faðir, at þú sendir menn, the best thing to be done would be to send men, Eg. 167; at þat mundi fyrir liggja at búask til orrostu, 283; en Bera kvað Egil vera víkings-efni, kvað þat mundu fyrir liggja, þegar hann hefði aldr til, 190: liggja fyrir e-m, to lie in one’s way, in ambush (cp. fyrirsát), Edda 148 (pref.), Eg. 240:—liggja um e-t, to lie in wait for, Fms. x. 287; l. um líf e-s, to seek one’s life, Stj. 550, Sks. 722:—liggja til, to be due to, deserved; þótti þat til liggja at taka af honum tignina, Eg. 271: to belong to, naut ok sauðir, lá þat til Atleyjar, 719: to fit to, til sumra meina liggr bruni (as a remedy), 655 xi. 28; bætr liggja til alls, there is atonement for every case, Fas. iii. 522; e-m liggr vel (ílla) orð til e-s, to speak well (or evil) of a person, Sturl. iii. 143:—liggja undir, to lie underneath, be worsted, of wrestling, Bárð. 166; fyrir hverjum liggr hlutr þinn undir, Eb. 156:—liggja við, to lie at slake; deildi … ok hafði einn þat er við lá, Ísl. ii. 215; en þeir köru at hætta til, er féfang lá við svá mikit, Eg. 57; skal þar liggja við mundrinn allr, Nj. 15; liggr þér nökkut við?—Líf mitt liggr við, segir hann, 116; þá muntú bezt gefask, er mest liggr við, when the need is greatest, 179; svá er ok at mikit liggr yðr þá við, 227; en mér liggr hér nú allt við, it is all important to me, 265; þótt ek vita at líf mitt liggi við, 115; lá við sjálft, at …, it was on the point of …, Al. 79: mod., það lá við, að …

C. Reflex. to lay oneself down, lie down; þá er þat étr ok er fullt liggsk þat ok söfr (of cattle), Best. 58, cp. Gm.

2. e-m liggsk e-t, to leave behind, forget; svínið lásk mér eptir, Skíða R. 185; legisk hefir mér nokkut í minni venju, ek gáða eigi at taka blezun af biskupi, Bs. i. 781: hence the mod. phrase, mér láðist ( I forgot) and mér hefir láðst, which is a corruption from mér lásk eptir; for lá mér eptir, read lásk mér eptir, I forgot, neglected (?), Skv. 1. 20; láskat þat dægr háski, it did not miss, did not fail, Arnór; láskat, be failed not, Bjarn. (in a verse).

prep. with dat. and acc.

I. with dat.

1) against;

hann sló honum niðr v. steininum, he dashed his head against the stone;

hús liggja v. velli, the houses lie in ruins;

kasta sér niðr v. velli, to cast oneself down on the ground;

er inn efri kjöptr v. himni, en inn neðri við jörðu, the upper jaw touches the heaven, the lower the earth;

hann hjó hann upp v. garðinum, he smote him close by the fence;

skera af sér strenginn við øxinni, to cut the string, asunder against the axe;

2) against, towards, of direction;

horfa v. e-m, to look towards, face;

3) along with (hann hafði marga smiðu v. sér);

4) with, of an instrument (jarl hljóp upp v. sverði);

5) among;

gengu síðan í sæti sin v. öðrum mönnum, among other men;

6) denoting barter, exchange, against, for (geta gull v. grjóti);

7) denoting remedy, against (hjálpa e-m v. e-u);

8) against, denoting contest, warding off (hafa liðsafla v. e-m);

hafa (viz. afl) v. e-m, to be one’s match;

9) ellipt. usages;

stinga v. fótum, to stop;

hrífa v., to catch hold;

búast v., to make oneself ready;

risa v., to withstand;

hvatz hann fiðr v., whatsoever he may object;

II. with acc.

1) by, at, close to (sníða skeggit við hökuna);

skjöldr við skjöld, shield to shield;

v. Sandhólaferju, at Sandholferry;

v. veginn, by the wayside;

v. ána, by the river;

draga segl v. hún, to hoist the sail to the top;

festa e-n v. meið, tré, to fasten to a pole, tree;

binda v. fót e-s, to bind up a broken leg;

dró upp flóka v. austr, in the east;

2) of time, towards, at;

v. solar-setr, at sunset;

v. sól, with the sun, at sunrise;

v. aptan, towards evening;

vera v. aldr, to be stricken in years;

3) at, by (vera heima v. bú sitt);

Hrútr var v. skip um sumarit, H. stayed by his ship during the summer;

sitja v. stýri, to sit at the rudder;

styðja sik v. e-t, to lean on;

ganga v. staf, to walk with a staff;

vera v. e-t, to be present at;

sitja v. drykk, to sit at drink;

4) denoting direction;

í sýn v. bœinn, within sight of the town;

5) denoting company, with (bauð þeim heim vill alla sína menn);

v. annan, þriðja, fjórða mann, being two, three, four altogether;

6) towards (a person or thing), respecting, regarding (mildr, blíðr, góðr v. e-n);

til gæzlu v. e-n: for keeping, watching one;

hræddr v. e-n, afraid of one;

7) of cause, by, at;

falla v. högg, to fall by a stroke;

sigla v. stjörnuljós, to sail by starlight;

verða reiðr v. e-t, to become wroth at;

8) as compared with, set off against (þrjóta mun okkr illsku v. þik);

eigi minna virðr en v. konunginn, of equal worth with the king;

9) according to, after (gera klæði v. vöxt e-s);

v. sik, in proportion;

hann var skapaðr allr v. sik, well shaped, symmetrical;

vita, hvat v. sik væri, to know what was the matter;

10) denoting means, with, by (v. þessar fortölur);

tendra eld v. e-t, to make fire by;

11) ellipt. usages;

bregða við, to start;

hann þagði v., he remained silent;

fá v. þrjú skip, to add three ships;

þurfa v., to need;

bjarga, hjálpa e-u v., to help, put right;

koma e-u við, to bring about.

(gen. -jar, pl. -jar), f. withy, withe; collar (viðjar af gulli).

pers. pron. dual, we two.

* * *

f., gen. sing. viðjar, pl. viðjar, [Dan. vidje; Engl. withy; akin is víðir, q. v.]:— a withy or with; síðan var viðin ( a withy halter) dregin á hals honum, Fms. vii. 13 (see v. l.); þarmarnir urðu at viðu (sic) sterkri, Fas. iii. 34; ef röng eða viðjar slitna, Jb. 398; var enginn saumr í, en viðjar fyrir kné, of a boat, Fms. vii. 216; höggva tré til viðja, K. Þ. K. 88; viðjar af gulli ok silfri, on a dog, Hkr. i. 136, Fas. iii. 45; tún-svín þat er hringr, knappr eða við sé í rana, Grág. ii. 232; stjórn-við, the ‘rudder-withy,’ the strap in which the paddle-like rudder moved, like the ζευκτηρίαι in Act. Apost. xxvii. 40.

pron. pers. dual (= vit), we two (see ek C); this spelling, which is also that of the oldest vellums, answers to the mod. pronunciation, passim: in mod. usage it has quite taken the place of the old plur. vér.

prep., also used ellipt. without its case, or simply as an adverb; við is a curtailed form of viðr, which latter form remains in a few compds, even in mod. usage, thus, viðr-eign, viðr-kenna, viðr-nefni, viðr-lífi, viðr-væri; when found singly, við is the common form in Icel.; but as in MSS. it is commonly abbreviated, v̾, the two forms are hardly distinguishable; við, however, is received as the usual form, viðr being more freq. in Norse vellums, and in some later Icel. vellums imitating the Norse spelling: [Goth. wiþra = πρός; A. S. wider; cp. Scot. wither-shins; O. H. G. widar; Germ. wieder; but Engl. with; Dan. ved; Swed. wäd]:—against, towards, etc.

WITH DAT.

A. Against, denoting a leaning or resting on, striking against, or the like; hann hjó hann upp við garðinum, smote him standing against the wall, Nj. 120; stinga höndum við berginu, Symb. 59; ganga við brekkunni, up-hill, against the hill, cp. Lat. adversus montem, Valla L. 212; skjóta við honum skildinum, Fms. i. 44; ljósta skildi við kesjunni, Eg. 378; hann spyrndi við svá fast … spyrna við grunni, Edda 36; kasta sér niðr við vellinum, Nj. 58; leggja e-n við velli, Boll. 344; slá honum niðr við steininum, dashed his head against the stone, Finnb. 292; hann drap hann við borðinu, Korm. 236; hjó af honum höfuð við stokkinum, Fas. ii. 285; ok lagði (þá) við stokki, Am. 73; hús liggja við velli, lie down in ruins, Fms. iii. 144; er hinn efri kjöptr við himni enn hinn neðri við jörðu, the upper jaw touching the heaven, the lower the earth, Edda 41; skera af sér strenginn við öxinni, rubbing it against the axe, Nj. 136; vóru segl hans at sjá við hafi, the sails were seen out at sea, far in the offing, Fas. ii. 403.

II. against, towards, of direction; gapa við tunglinu, Fas. iii. 622; horfa við e-m, to look towards, face, Eg. 293; horfa baki við e-m, Hkr. iii. 384; líta við e-m, Nj. 132, Fms. i. 125, vii. 314; horfa vid landi, A.A. 24; snúa baki við e-m, Fas. i. 296; snúask við e-m, Hkr. ii. 120.

III. along with, with, denoting company; hann hafði við sér harpara einn, Str. 57; hann hafði marga smiðu við sér, Fms. ix. 377; fór Margaðr ok Guthormr við honum, Hkr. iii. 113; at Ástríðr mundi vera við feðr sínum, i. 188; er hér ok Sigurðr við jarli, Fms. ix. 327; hann var þar upp fæddr við henni, x. 421; bjóðum vér þér við Hákoni þangat, ix. 252; ferr heim við sínum mönnum, Rd. 312; fór hann við liði sínu, Hkr. iii. 44; við hundrað skipum, Fas. i. 461; gengr síðan í sæti sín við oðrum mönnum, Fms. x. 17; bað biskup ríða við sér (= með sér), 6.

2. with, of an instrument; jarl hljóp upp við sverði, Fms. ix. 340; sjau menn við vápnum, viii. 14; gengu tveir menn við merkjum, x. 15: the phrase, eiga, ala, geta barn við kouu, Grág., Fms. i. 113, iii. 110, Ld. 102, Eg. 31; merrin fékk við þeim hesti, Landn. 195.

3. spec. usages; við góðum vinskap, Boll. 362; halda vináttu við föstum trúnaði, Fms. ix. 375; at þær sagnir muni vera við sannindum, true, viii. 6; at berjask við honum eðr við honum lífit láta, ix. 332; fara við herskildi … eyða land við eldi, x. 134; ausa e-t við moldu, Hkr. i. 220; skipuðu mörgum hlutum við (with, among) sínum mönnum, Fms. x. 91; gengu síðan í sæti sín við öðrum mönnum, among other men, 17; skreiðask fram við (= með) landinu, viii. 437.

4. = ok, with, together with; Þórr við Grimni = Th. and G., Hallfred; höfuð við hjarta, head and heart, Kormak.

B. METAPH. USAGES:

I. denoting barter, exchange, against, for (like Gr. ἀντί); gefa gull við grjóti, Fas. iii. 45; selja við verði, Fms. i. 80; seldu mik við hleifi, Hm.; við litlu verði, Eg. 100; við fémútu, Nj. 215; meta e-t við silfri, Fms. x. 5; gefa margra manna líf við yðvarri þrályndi, iv. 194.

2. denoting remedy, against; beiti við bit-sóttum en við bölvi rúnar, Hm. 140; hjálpa e-m við e-u, to help against, passim.

II. against, denoting contest, warding off, withstanding; hafa afla við e-m, Lv. 43; hafa liðs-afla, liðs-kost við e-m, Ld. 372, Hkr. i. 272: ellipt., hafa (viz. afi) við e-m, to be one’s match, Lv. 109; þótti sem engi mundi hafa við þeim í vígi, Nj. 89; eg hefi ekki við þér, I cannot lift with (i. e. am no match for) thee; ábyrgjask e-t við e-u, Grág. ii. 216, 364; forða e-m við háska, Edda i. 116; halda þá við ágangi Hákonar, Fms. i. 224; varðveita e-n við e-u, Grág.; ekki hélzk við þeim, Eg. 125; rísa við e-m, Sturl. ii. 119; vera búinn, van-búinn við e-m, Ld. 324; sat hann þar við áhlaupum Dana, Fms. i. 28; vinna við sköpum, Fas. i. 199; sporna við e-u, göra við e-u, see göra, sporna; ef þat nemr við förinni, Ld. 70 (see nema A.I. 7, 8); mæla við e-u, Hkr. ii. 198; tölðu allir við förinni, Greg. 28; setja hug sinn við e-u, Fms. x. 232; kveða nei við e-u, Sturl. i. 27; drepa hendi við e-u, Hkr. ii. 164; reiðask við e-u, Nj. 182; e-m ríss hugr við e-u, Fas. i. 30; mér býðr við e-u, to loathe; sjá við e-u, to shun; varna við e-u, to beware of; vera hætt við e-u, in danger of, Ísl. ii. 262; ú-hætt við e-u, safe, Landn. 319.

III. with verbs;liggja við e-u, to lie on the verge of; honum lá við falli, Fas. iii. 261; búið við skipbroti, Ísl. ii. 245; honum var við andhlaupi, Eg. 553; sjá, horfa, líta … við e-u, to look towards; taka við e-u, to receive; búask við e-u, to prepare for, expect, Ld. 106; verða vel, ílla, við e-u, to behave well, ill, on some occasion; komask við veðri, see veðr.

IV. ellipt. usages; þeir snerusk þá við, turned round, facing, Nj. 245; hón drap við hendi, Lv. 38; hann laust við atgeirinum, Nj. 84.; hann stakk við forkinum, Eg. 220; hann stakk við fótum, stopped, Finnb. 300; hrífa við, to catch hold, Bs. i. 197, 423, Gísl. 125; búask við, to make oneself ready; göra við, to resist; rísa við, to withstand, Fs.; at ek bjóða við tvenn verð, Ld. 146; hvatz hinn fiðr við, whatsoever he may object, Nj. 99; taka við, to begin where another stops; þú skalt gefa mér við ( in return) verjuna, Fbr.

WITH ACC.

A. By, at, close to:

I. denoting proximity; skjöldr við skjöld, shield to shield, in a row, Nj. 125; skip við skip, Ó. H. (in a verse); samnask hlutr við hlut, Rb. 108; hálsinn við herðarnar, Ld. 40; sníða skeggið við hökuna, Eg. 564; við bryggju-sporðinn, Fms. i. 14; grafa barn við kirkju-garð út, K. Þ. K.; uppi við fjallit, Eg. 137; við Sandhóla-ferju, Nj. 29; við vaðit, 83; við veginn, by the way-side, Fb. ii. 330; hér við ána, by the river, Ld. 46; búa við Þjórsá, Nj. 93; liggja við land, Fms. i. 14; við Ísland, Grág.; binda stein við hálsinn, Ld. 154; draga segl við hún, hoist sail to the top, Hkr. ii. 6; reka spora við eyra e-m, Nj. 82; festa e-n við meið, tré, to fasten to a pole, a tree, Glúm. 391; nísta við gólfit, to pin it to the floor (see nista); binda við fót e-s, to bind up a broken leg, Bárð. 167; dró upp flóka við austr, in the east, Vígl. 22.

2. temporal, towards, at; við vetr sjálfan, Fms. ii. 97; Krók. 51 C; við sólar-setr, Fas. i. 514; við sól, with the sun, at sunrise. Eg. 717; við aptan, towards evening, Grág. (Kb.) ii. 143; við þat sjálft, at that moment, Fms. xi. 432; bregða í kross við hvert orð, at every word, K. Þ. K.; vera við aldr, to be stricken in years, Eb. 18, Ísl. ii. 192, Fms. ii. 81; ef barn er við dauða, on the point to die, N. G. L. i. 345; við sjálft, on the verge of (see sjálfr); við váða sjálfan, búið við geig, on the verge of, Eg. 158; Grettir var við svefn, just asleep, Grett. 127.

3. phrases, við svá búit, after all done, often with the notion of ‘in vain, nothing having been done’ (búa B. II. δ); fóru við þat heim, Fms. i. 54, ix. 469, Nj. 127; skildu við þetta, 260, Ísl. ii. 217.

II. at, to; Hrútr er við skip, Nj. 4; Hrútr var við búð, 79; vera heima við bú sitt, 215; hanga upp við siglu-rá, Fas. iii. 659; bundinn við staf, Eg. 232; fastr við altara, fastened to the altar, Vm. 110; styðja sik vid e-t, to lean on, Fms. ix. 512; sitja upp við hægindit, leaning on it, Ld. 16; sitja upp við vegginn, Nj. 153; ganga við staf, 219; ganga við tréfót, Eb. 66; styðjask við höndina, Fas. i. 228; rísa upp við olboga, Þórð. 15; sitja við stýri, at the rudder, Eg. 385; hafa barn við brjóst, to have a bairn at breast, N. G. L. i. 340; leggja, bæta, auka, við e-t, to add to; blanda við e-t, to mix with; vera við e-t, to be present at, Ld. 92, Eg. 540; sitja við drykk, mat, to sit at drink, meat, Eg. 303, 420.

III. denoting association, together with; vera samþingi, samfjórðungs við e-n, Grág. ii. 237; vera saman við e-n, vera samvista við e-n, eiga samneyti við, vera sammæðr við e-n, passim; vera utan-fjórðungs við víg, Grág. ii. 89; vera við e-t riðinn; þeir vildu eigi vera hér við heiðna menn, Íb. 4; búa við e-n, Gísl. 17.

2. direction; í sýn við bæinn, Fas. ii. 507; í örskots-helgi við garðinn, Grág.; standa í höggfæri við e-n, Nj. 97; við þat lík at lifa, Hm.

IV. denoting company, with; bauð þeim heim við alla sína menn, Vígl. 27; riðu við sextigi manna, Nj. 10, 213, Ld. 164; gékk á land við einn svein, Fms. ix. 502; sækja land við útlendan her, Hkr. i. 198; við fá, marga … menn, Fas. i. 35; the phrase, við annan, þriðja fjórða … mann (see annarr I. 1); þú ert hér kominn við svá mikit fé, Ld. 112; sækja mál við níu búa, Grág.; við váttorð, Kb. i. 103; leyfa e-t við vitni, Ld. 104; bjóða e-t við váttorð, in the presence of, by witnesses, Nj. 243.

B. METAPH. USAGES:

I. towards a person or thing, respecting, regarding; hryðja við aðilja, Grág. (Kb.) i. 127; missa fjár síns við þjóf, Grág.; skilja við e-n, to part with (see skilja); til metnaðar við sik, Edda i. 20; til huggunar við sik, Ld. 228; til þjónustu við e-n, Eg. 28; til gæzlu við e-n, for keeping, watching one, Ld. 152; ganga, koma, fara til fundar, til móts … við e-n, 62, 90, Nj. 4, Eg. 101; mildr, blíðr, léttr, kátr, ástúðigr, góðr, harðr, grimmr, reiðr, harðráðr, stríðr, … við menn, mild … towards, Nj. 2, 47, 48; víkjast undan við e-n, Ld. 42; fyrir kapps sakir við e-n, til liðveizlu, hjálpar … við e-n, Eg. 44, Nj. 75; sýna vinskap, halda vinskap við e-n, Ld. 150; leggja ást við e-n, 34; líka vel, ílla við e-n, Nj. 53; eiga eyrindi við e-n, Eg. 260; eiga orð við e-n, 255; hafa lög við e-n, Nj. 106; tala, mæla, ræða, segja, spjalla við e-n, to talk, speak … with a person, passim; skipta, eiga, … við e-n, to deal… with; berjask, deila við e-n, to fight with, against; göra e-t við e-n, so to act with, Greg. 43; reyna e-t við e-n, to contend with one, Nj. 46, 94, Edda i. 106; hafa misgört við e-n, Fms. viii. 103; láta vaxa óþokka við e-n, Nj. 107; tilför við Gunuar, 101; mála-tilbúnaðr við e-n, 100; sekr við e-n, útlagr við goða, Grág.

2. hræddr við e-n, afraid of one; verða varr við e-t, to perceive; vanr við e-t, used to a thing; hann var svá vanr við vini sína, Fms. viii. 220; fella sik við e-t, kunna við e-t, to apply oneself to, to like.

II. of cause, by, at; falla við högg, to fall by a stroke, Nj. 163; hrata við lagit, Eg. 379; vakna við e-t, Fas. ii. 116; vakna við draum; verða glaðr, reiðr, hryggr, úkátr … við e-t, to become glad, wroth … at, Íb. 10, Eg. 102, 321, passim; bregða sér við e-t, Ld. 190: by, við minn atbeina, Fms. vi. 66; við samþykki e-s, Eg. 165; við ráð e-s, Grág. (Kb.) ii. 30; gört þat við einræði þitt, Ld. 188; et þat at vánum við skaplyndi Þorgeirs, Nj. 255; hlaða seglum við mikinn háska, with great danger, Korm. 168; sigla við stjörnu-ljós, to sail by star-light, Fms. i. 24; lesa við ljós, to read with a light; búa sik við skart, to dress fine.

III. as compared with, set off against; sex sær við kú, Grág. i. 502–504; selja, virðing sína við íllgirni þínaa, Eb. 160; þrjóta mun mik íllsku við þik. Hkr. i. 322; mik skortir við hann, Nj. 90; hafa afta við e-n, Eg. 187; eigi minna virðr enn við konunginn, i. e. of equal worth with the king, Fms. xi. 45; er þetta við mikla fémuni, Hrafn. 19; fjórðungi skerð við goðorð önnur, Grág. (Kb.) i. 211; Skotland er þriðjungr ríkis við England, Nj. 266; þriðjung við liðsmenn, Eg. 57; at þriðjungi við ykkr, Ld. 102; helming við hann, Fms. i. 22; gaf þeim hálfar tekjur við sik, 7.

IV. við þann kost, on that condition, Grág. (Kb.) i. 233: of medicine, for, við svefnleysi, við orms-bit, við offeitan kvið …, Lækn.: in mod. usage dat., and so in Hm. 138.

V. denoting fitness, proportion; göra klæði við vöxt e-s, Eg. 516; við þeirra hæfi, 109; er þat ekki við þitt æði, Ld. 298; vera við alþýðu-skap, Fs. 63; við sik, in proportion, B. K. 8; neyta skógar við sik sem þarf, Grág. ii. 292; þat er hann má eigi sjálfr við sik njóta, himself alone, 623. 21; hann var skapaðr allr við sik, well shaped, symmetrical, Fas. i. 173; fagrt ok allt vel við sik, Fms. x. 321; veðrit vesnaði en nátt-myrkr á við sik. Bjarn. 52; vita hvat við sik væri, to know what was the matter, Fms. xi. 11, Fas. ii. 516; leggja mál við tré, Ld. 316; draga kvarða við lérept, vaðmál, Grág. i. 497, 498.

VI. with, by, denoting means; tendra eld við fjallrapa, to light fire with, Bs. i. 7; við þessar fortölur, Ld. 204; kom svá við umtölur góðra manna, Nj. 267; við áskoran þína, 258; mýkjask við e-t, Fms. v. 239; húð skorpnuð við eld, Nj. 208.

VII. with verbs; lifa við skömm, meizlur, harm, lifa við slíka harma, to live with or in shame, sorrow, Nj. 92, Hkr. ii. 107, Eg. 604, Ld. 332; leika við e-n, Nj. 2; kaupa við e-n, Grág.; binda við e-t, to bind, fasten to; sætta, rægja, friða e-n við e-n, Eg. 226, Grág. ii. 99; tala, … við e-n, to speak, deal … with, Nj. 2, 197, Ld. 22 (see I); hefja upp bónorð við e-n, Eg. 38; leita eptir við e-n, leita ráða við e-n, eiga hlut at við e-n, Nj. 75, 101, 213, Eg. 174; fæða, lifa, fæðask, ala, búa, bjargast, við e-t, to feed, live, subsist … on, Edda i. 46, Fms. i. 226, v. 219, Nj. 236, passim; vera við e-t, to be present at, and metaph. to enjoy, Hom. 87, Edda (pref.); nema lyfsteinn sé við riðinn, Ld. 250; hann brá upp við fætinum (viz. við lagit), Nj. 264; binda við e-t, to bind to, Fms. ix. 358; at þeim heimilum ok í örskotshelgi við (viz. þau) á alla vega, Grág. (Kb.) i. 88; þar við, hér við, at engi mundi þar þora við at etja, Nj. 89.

2. hagr við e-t, skilful at; kunna vel við e-t, id.; skjarr við skot, Ls.; temja, venja, … við e-t; drekka við sleitur (see sleita); kveða við raust, Sturl. iii. 317, Eg. 554; syngja vid tón, Sturl. iii. 210; búa sik við skart, skikkja búin við gull, Fms. x. 199; skyrta saumuð við gull, embroidered with, Fas. ii. 529; glóa við gull, to glow or gleam with gold, Lex. Poët.

VIII. elliptical or ad- verbial usages; bregða við, to start; hann þagði við, remained silent, Nj. 2; verða bilt, felmt við, Ísl. ii. 274, Nj. 105; fá við þrjú skip, to add three ships, Fms. xi. 73; jók nú miklu við, it waxed much, Ld. 54; kveða við, gella við, to scream, yell; þurfa við, to need, Nj. 74; njóta e-s við, to enjoy, 85; komask við, to be touched; leita við, to try; bera við, to happen (see bera); koma við, to touch; standa, bíða við, to stop a bit; nema við, to hinder, cause a hindrance; kunna við, to like; koma e-u við, to bring a thing about, 101; ef ek viðr um kæmumk, if I could manage it, Hbl.; bjarga e-u við, hjálpa við, to help, put right; reisa við, rétta við, to raise up again, put right; kannask við, to recognise; vera við staddr, to be present, = við e-t staddr.

IX. in recipr. phrases, talask við, eigask við, fásk við, etc., to speak … to one another, where the object is suffixed to the preceding verb.

X. with an adverb or particle, of direction; upp á við, niðr á við, upwards, downwards; vestr á við, Fas. ii. 244; móts við, towards; á við, equivalent to (það er á við tvær merkr); austan við, vestan við, sunnan við, fram við, inn við, etc., followed by an accusative.

Grammatical information: v.

Meaning: `release', λαγάσ-σαι ἀφεῖναι H.;

Other forms: aor. λαγάσαι (Crete),

Compounds: also with ἀπο-.

Derivatives: ἀπολάγαξις `release' (Crete; on the formation Chantraine Form. 281, Bechtel Dial. 2, 746). - Several nouns, that do not directly depend from the verb: 1. λαγαρός `slack, emaciated, thin' (IA.) with λαγαρότης `slackness etc.', λαγαρόομαι `get slack' (AP) with λαγάρωσις (Eust.; of στίχοι λαγαροί). λαγαρίζομαι meaning unclear (com.); 2. λάγανον `thin cake' (hell.) with λαγάνιον (late) and λαγανίζω (?; Hp. Morb. Sacr. 13 ; cf. Kind Herm. 72, 368) ; 1. a. 2. first from a noun *λαγαρ \/ ν-? (vgl. Benveniste Origines 18; to the frequent nom. in - ανον Chantraine Form. 198 f.). A ν-suffix also in the semantically deviant 3. λάγνος (- νης; on the barytone acc. Schwyzer 489) `lascivious, voluptuous' with λαγνεύω `be lascivious, be lecherous', λαγνεία `the act of coition etc.' (IA.). 4. *λαγος (*λάξ) `slack, thin' in λαγόνες pl. f. (m..), rarely - ών sg. `the hollows on the side, the flanks' (IA.), also in λαγώς `hare' (s. v.).

Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Eur. substr.X

Etymology: A direct agreement to *λαγος, if from *σλαγος (s. on λήγω) gives a Germ. adj. for `slack': Nord. slakr , OS slac, OE slæc etc.; here with anlaut. l- (= IE.) MLG. lak `id.', thus OIr. lacc `id.' (with expressive gg). The formal identity of λαγών and WNo. lake `flap', of λάγανον and OS lakan, OHG lahhan `cloth' rests on parallel innovations of the separate languages. - With λαγαρός we can directly compare Toch. A slākkär `sad'. Beside it with s-suffix Lat. laxus `slack, weak etc.'; also Skt. ślakṣṇá- `slippery, meagre, thin' (from *slakṣ- assim., Hendriksen IF 56, 27 f.)? - Disyllabic λαγά-σαι (: λαγαρός) has an example in the synonymous χαλά-σαι (: χαλαρός); λαγαίω is innovation like κεραίω, ἀγαίομαι (s. κεράννυμι and ἀγα-; diff. Specht Ursprung 325); besides NGr. (Cret.) λαγάζω, s. Schulze Kl. Schr. 354 n. 1. Cf. also on κλαδαρός. - With diff. ablaut here λήγω, λωγάνιον, λωγάς, s. vv. - As * slh₂g- would have given *slāg-, the form has not been explained; is it a Eur. substratum word?

Page in Frisk: 2,68